سنسورهای اعلام حریق

سیستم های اعلام حریق نقش مهمی در حفظ ایمنی ساختمان ها و جلوگیری از خسارات جانی و مالی دارند. طبق گزارش انجمن ملی حفاظت از حریق (NFPA)، بیش از 50 درصد از مرگ ومیرهای ناشی از آتش سوزی در ساختمان ها به دلیل عدم وجود سیستم های اعلام حریق یا نقص در عملکرد آن ها است. استفاده از سنسورهای مختلف در این سیستم ها می تواند به شناسایی سریع حریق و جلوگیری از گسترش آن کمک کند. سیستم های اعلام حریق با کمک دتکتور اعلام حریق، برای افزایش ایمنی ساکنان، کاهش خسارت های مالی و جلوگیری از گسترش آتش در محیط های مسکونی، تجاری و صنعتی به کار میروند. در ادامه به بررسی انواع سنسورهای مورد استفاده در سیستم های اعلام حریق، مزایا، معایب و موارد استفاده آن ها می پردازیم.

انواع سنسور اعلام حریق

سیستم اعلام حریق به طور مستقیم بر کارایی سیستم اطفا تاثیر دارد. سیستم های اعلام حریق از سنسورهای مختلفی برای تشخیص حریق استفاده می کنند. این سیستم ها برای اعلام حریق نیز از آژیرها، فلاشرها و پنل مرکزی استفاده می کنند که پس از تشخیص آتش توسط دتکتور اعلام حریق، هشدارهای لازم را صادر می شود. هر یک از این سنسورها ویژگی ها، کاربردها و مزایای خاص خودشان را دارند.در ادامه به بررسی انواع دتکتور اعلام حریق می پردازیم.

سنسورهای دودی

دتکتور دودی که از رایج ترین نوع سنسور اعلام حریق می باشد برای تشخیص دود ناشی از آتش و ارسال سیگنال هشدار سپس فعال سازی اسپرینکلرها کاربرد دارند. سنسور دود به سه دسته تقسیم می شود:

• سنسور دود یونیزاسون(Ionization Smoke Detector): سنسور دود یونیزه ای از ذرات باردار برای شناسایی ذرات دود استفاده می کند. دتکتور یونیزه ای به دودهای سبک تر مانند دود ناشی از احتراق سریع، حساس تر هستند و معمولاً برای تشخیص دود در فضاهای کوچک و بسته کاربرد دارد.
•  سنسور دود نوری (Photoelectric Smoke Detector): این نوع سنسورها از نور برای شناسایی ذرات دود استفاده می کنند. هنگامی که دود وارد محفظه سنسور می شود، پرتو نور پراکنده شده، و به گیرنده می رسد که باعث فعال شدن هشدار می شود. دتکتور نوری به دلیل حساسیت کمتر به دودهای غیر آتش زا مانند بخار آب، نسبت به نوع سنسور دود یونیزه ، دقیق تر است.
• سنسورهای ترکیبی (Dual Sensor): این سنسورها ترکیبی از سنسور نوری و سنسور یونیزاسیون هستند که برای تشخیص انواع مختلف دود کاربرد دارند.

مکانیزم عملکرد دتکتور دود

دتکتور دود با یک لیزر یا نور مادون قرمز در داخل یک محفظه کار میکند. وقتی دود وارد این محفظه می شود، باعث انحراف نور شده و آن را به سمت سنسور دیگری می برد. سنسور، تغییر در شدت نور را تشخیص می دهد و در نتیجه فعال می شود.

در سنسور دود اعلام حریق، هوای موجود در محفظه به وسیله یک عنصر رادیواکتیو یونیزه می شود. وقتی دود وارد محفظه می شود، ذرات دود با یون ها برخورد کرده و جریان الکتریکی کاهش می یابد. این کاهش جریان الکتریکی به سیستم هشدار می دهد.

سنسورهای حرارتی

سنسورهای حرارتی (Heat Detector) به تغییرات ناگهانی دما حساس هستند و وقتی دما به حد خاصی برسد (که معمولا با توجه به نوع سنسور بین ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی گراد است)، سنسور فعال می شود. دتکتورهای حرارتی به دو دسته ثابت و متغیر تقسیم می شوند:

• سنسور حرارتی ثابت (Fixed Temperature): زمانی که دما به یک حد مشخص (مانند ۵۰ یا ۶۰ درجه سانتی گراد) برسد، هشدار می دهد.
•  سنسور حرارتی متغیر (Rate-of-Rise): این نوع سنسورها به تغییرات سریع دما حساس هستند. اگر دما به سرعت بالا برود، سنسور هشدار می دهد.

مکانیزم عملکرد دتکتور حرارت

دتکتور حرارتی به تغییرات دما حساس است. در سیستم های حرارتی ثابت، یک دماسنج یا ترمیستور در سنسور قرار دارد که دما را اندازه گیری می کند. وقتی دما از حد معینی فراتر رود، سنسور حرارتی اعلام حریق فعال شده و سیستم هشدار را به صدا درمی آورد. در دتکتور حرارتی متغیر، تغییرات سریع دما مورد توجه قرار می گیرد. به این ترتیب، اگر دمای محیط به سرعت افزایش یابد (نشانه ای از آتش)، سنسور به سرعت واکنش نشان می دهد.

سنسورهای شعله

سنسور شعله (Flame Detector) به تابش های الکترومغناطیسی یا امواج ناشی از شعله ، حساس هستند و برای شناسایی آتش های بزرگ یا سریع تر به کار می روند. در فضاهایی که آتش سریع و شدید ایجاد می شود، استفاده از این نوع دتکتور ضروریست. دتکتور شعله در سه دسته، ترکیبی،UV وIR تقسیم می شود.

• سنسور UV: سنسورUltraviolet Flame Detector تابش فرابنفش ناشی از شعله های آتش را شناسایی می کند.
• سنسور IR: سنسورInfrared Flame Detector تابش مادون قرمز ناشی از شعله ها را شناسایی می کند.
• سنسور ترکیبی UVوIR : این سنسورها از ترکیب دو نوع تابش UV و IR برای شناسایی آتش استفاده می کنند که دقت و حساسیت بیشتری دارند.

سنسور بیم

بیم دتکتور ها از یک فرستنده و گیرنده نوری تشکیل شده اند که یک پرتو نور را بین دو نقطه ارسال می کند و اگر دود یا مانعی مسیر پرتو را قطع کند، هشدار فعال می شود. دتکتور بیم برای فضاهای بزرگ مانند سالن های ورزشی، انبارها و مراکز تجاری مناسب هستند.

سنسورهای گازی

دتکتور گازی یا دتکتور مونوکسید کربن برای شناسایی گازهای ناشی از آتش سوزی (مثل مونوکسید کربن) یا گازهای قابل اشتعال (مانند گاز متان یا پروپان) به کار می رود. سنسور گاز معمولاً در موتورخانه ها، آشپزخانه ها و اماکن صنعتی کاربرد دارد.

سنسورهای ترکیبی

سیستم های اعلام حریق می توانند از ترکیب چند نوع سنسور به طور همزمان استفاده کنند. سنسور ترکیبی می تواند از دو یا چند روش برای شناسایی آتش بهره برداری کند، مانند ترکیب سنسور دود و سنسور حرارت برای افزایش دقت و کاهش احتمال خطا در تشخیص آتش. سیستم اعلام حریق با دتکتور ترکیبی می تواند دقیق تر عمل کند، زیرا هم به دود و هم به تغییرات دمایی حساس است و به شناسایی سریع تر آتش کمک می کند.

جدول مقایسه انواع سنسور حریق

اجزای سیستم اطفاء حریق

سیستم های اطفاء حریق به منظور مهار و خاموش کردن آتش طراحی شده اند. یکی از اجزای اصلی این سیستم ها اسپرینکلرها (آب پاش ها) هستند که رایج ترین سیستم اطفاء بوده و با افزایش دما فعال شده و آب را روی آتش اسپری می کند. فوم آتش نشانی نیز برای محیط هایی که مایعات قابل اشتعال مانند بنزین یا روغن وجود دارند (مانند پارکینگ ها و انبارها) مناسب است. همچنین پمپ های آتش نشانی نقش حیاتی در تأمین آب و فشار لازم برای سیستم های اطفاء حریق اتوماتیک آبی دارند و عملکرد صحیح آن ها برای مهار آتش بسیار مهم است.

معیار انتخاب یک سنسور اعلام حریق خوب

نوع محیط

در محیط های اداری، مسکونی، پاساژها یا انبارها، سنسور حریق با حساسیت مناسب و با قابلیت تشخیص سریع باید انتخاب شود. در محیط های مرطوب، سنسورهایی که مقاومت بیشتری در برابر رطوبت دارند و قادر به عملکرد صحیح در شرایط مختلف آب و هوایی هستند، ضروری است. همچنین، در محیط هایی که آلوده به مواد یا بخارهای غلیظ هستند، سنسورهایی که قابلیت فیلتر کردن این عوامل را دارند، انتخاب بهتری خواهند بود.

نوع خطر آتشسوزی

نوع خطر آتش سوزی که مکان را تهدید می کند نیز در انتخاب سنسور اعلام حریق تأثیرگذار است. برای محیط هایی که در آن ها آتش با دود زیاد اتفاق می افتد، سنسورهای دود مانند سنسورهای نوری، انتخاب مناسبی هستند. در محیط هایی که آتش بدون دود (مانند آتش های الکتریکی) رخ می دهد، سنسورهای حرارتی، مؤثرتر خواهند بود. در مواقعی که آتش کم دود باشد، استفاده از سنسورهای ترکیبی که هم به دود و هم به تغییرات دما حساس هستند، مناسب است. همچنین، برای آتش هایی با شعله شدید که دود زیادی تولید نمی کنند، سنسورهای شعله ای حساس به نور، می توانند به شناسایی سریع آتش کمک کنند.

زمان پاسخ دهی به آتش

در بسیاری از سنسورها، زمان پاسخ به آتش اهمیت زیادی دارد. سنسورهای دود و سنسورهای شعله معمولاً زمان واکنش سریعی دارند و برای محیط هایی که به سرعت باید شناسایی شوند، مناسب تر هستند. در مقایسه، سنسورهای حرارتی ممکن است زمان پاسخ طولانی تری داشته باشند، زیرا این سنسورها به تغییرات تدریجی دما واکنش نشان می دهند.

هزینه

سنسورهای دود و حرارت نسبت به سایر سنسورها هزینه کمتری دارند. بنابراین در پروژه هایی که بودجه محدود است، این سنسورها انتخاب اقتصادی تری هستند. سنسورهای شعله و گاز معمولاً گران تر هستند و به همین دلیل بیشتر در محیط های صنعتی یا خطرناک استفاده می شوند.

نصب و نگهداری

سنسورهای دود و حرارتی معمولاً نصب و نگهداری آسان تری دارند. برخی سنسورها نیاز به تمیزکاری و کالیبراسیون منظم دارند. مانند سنسورهای دود که به خاطر مکانیزم تخضیح حریق خاصی که دارند، نیاز به تمیز کردن دوره ای دارند تا از کثیفی یا گرد و غبار جلوگیری شود.

استانداردها و الزامات قانونی برای سنسورهای تشخیص حریق

دتکتور حریق مورد استفاده باید مطابق با استانداردهای ایمنی معتبر، مشخصات فنی بالا و منطبق بر کارایی ساختمان و محیط کار باشد. استانداردهای جهانی مانند UL و NFPA عملکرد دتکتورها را تضمین می کند.

استفاده از سنسورها در ساختمان ها، احتیاج به تائیدیه آتش نشانی است. نام برند های مورد تائید سازمان آتش نشانی و شرکت واردکننده، در وندور لیست این سازمان موجود است و قبل از تهییه می توانید تحقیق کنید. در قسمت سیستم های ایمنی این سازمان نام شرکت مهندسی صباتام صنعت با برند وارداتی NADE نیز موجود و قابل بررسی است. www.125.ir

چالش ها و محدودیت های سنسورها در سیستم های اطفاء حریق

نگهداری و کالیبراسیون دتکتورها

• هر دتکتور حریق نیاز به نگهداری و کالیبراسیون دوره ای دارد تا عملکرد صحیح خود را حفظ کند. این امر می تواند منجر به هزینه های اضافی برای تعمیرات و نگهداری شود.
• سنسورهای دود و حرارت نیاز به تمیزکاری دوره ای دارند تا از کاهش دقت آن ها به دلیل گرد و غبار یا آلودگی جلوگیری شود.
• سنسورهای گاز به کالیبراسیون دقیق نیاز دارند تا مطمئن شویم که مقادیر گازهای موجود به درستی شناسایی و گزارش می شوند.

عملکرد دتکتورها در شرایط خاص

• آتش های بدون دود یا کم دود: برخی از سنسورها، به ویژه سنسورهای دود، ممکن است قادر به شناسایی آتش هایی که دود کمی تولید می کنند، نباشند. در چنین شرایطی، سنسورهای حرارتی یا شعله ای بهتر عمل می کنند.
•  آتش های کند و تدریجی: در برخی موارد، آتش سوزی ها به تدریج و بدون تولید دود زیاد آغاز می شود. این نوع آتش ها ممکن است توسط سنسورهای دود یا حرارت دیرتر شناسایی شوند.

وابستگی به برق

بسیاری از سنسورها برای عملکرد خود به برق نیاز دارند و در صورت قطع برق، ممکن است قادر به شناسایی آتش نباشند. این مشکل می تواند با نصب سیستم های پشتیبان یا باتری های اضطراری تا حدودی رفع شود، ولی این راه حل ها هزینه بر هستند.

نتیجه گیری، یک نگاه کلی به سنسورها

سیستم های اعلام و اطفاء حریق برای شناسایی، هشدار و خاموش کردن آتش در فضاهای مختلف طراحی شده اند تا ایمنی افراد و دارایی ها را در برابر خطرات آتش سوزی افزایش دهند. این سیستم ها از دتکتورها یا سنسورها برای شناسایی آتش استفاده می کنند که به صورت خودکار یا دستی هشدارهای لازم را صادر کرده و در صورت لزوم، اقدام به خاموش کردن آتش می کنند.

هم چنین سیستم های اعلام و اطفاء حریق ابزارهای ضروری برای ایمنی و حفاظت در برابر آتش سوزی هستند که از دتکتورها برای شناسایی آتش و از سیستم های اطفاء برای خاموش کردن آن استفاده می کنند.

شرکت صباتام صنعت با ارائه خدمات تخصصی مشاوره آتش نشانی و اخذ تاییدیه آتش نشانی در کنار شماست تا بهترین راهکارهای ایمنی را برای ساختمان ها و اماکن مختلف فراهم کند. ما همچنین با ارائه محصولات باکیفیت از جمله سیستم اعلام حریق، سیستم اطفاء حریق و پمپ آتش نشانی به شما در تأمین امنیت ساختمان ها کمک می کنیم.

برای دریافت مشاوره رایگان و اطلاع از قیمت محصولات، با ما تماس بگیرید. ایمنی شما، اولویت ماست!