سیستم اطفای حریق گازی چیست و چگونه کار میکند؟

انتخاب روش مناسب برای سیستم اطفاء حریق تنها به خاموش کردن آتش محدود نمی شود؛ بلکه باید از آسیب به تجهیزات، اموال و دارایی های ارزشمند نیز جلوگیری کند. سیستم های سنتی مانند آب پاش ها یا کپسول های پودری در بسیاری از شرایط کارآمد هستند، اما در محیط هایی که تجهیزات الکترونیکی حساس، اسناد مهم یا آثار تاریخی وجود دارد، استفاده از آن ها می تواند خسارات جبران ناپذیر ایجاد کند.

در این شرایط، سیستم های اطفای حریق گازی به عنوان راهکار بهینه مطرح می شوند. این سیستم ها با استفاده از گازهای خنثی یا شیمیایی، آتش را بدون ایجاد خرابی ثانویه و در کوتاه ترین زمان ممکن مهار می کنند. در ادامه، با تعریف سیستم اطفای حریق گازی، نحوه عملکرد، اجزای اصلی، انواع گازها و کاربردهای آن ها آشنا خواهیم شد.

اطفای حریق گازی چیست و در چه شرایطی استفاده می شود؟

سیستم اطفای حریق گازی که جزو سیستم اطفا حریق اتوماتیک محسوب می شود، روشی نوین برای خاموش کردن آتش است که به جای آب یا پودر، از گازهای خاموش کننده استفاده می کند. این گازها یا با کاهش اکسیژن محیط و یا با جلوگیری از واکنش های شیمیایی شعله، حریق را کنترل می کنند.

شرایط استفاده از این سیستم ها معمولاً مکان هایی است که:

• وجود آب باعث آسیب به تجهیزات می شود (مثل دیتاسنترها، اتاق سرور، مراکز کنترل).
• نیاز به پاکیزگی کامل پس از اطفا وجود دارد (مثل موزه ها یا کتابخانه ها).
• خاموشی سریع و بی خطر برای تجهیزات حیاتی ضروری است.

انواع سیستم اطفای حریق گازی

سیستم های اطفای حریق گازی از محبوب ترین و کارآمدترین راهکارها برای محافظت از محیط های حساس و تجهیزات الکترونیکی هستند. این سیستم ها بدون آسیب رساندن به دارایی ها، آتش را سریع و مؤثر مهار می کنند. در ادامه با مهم ترین انواع گازهای خاموش کننده آشنا می شویم:

1. سیستم اطفای حریق گازی FM-200

FM-200 یکی از رایج ترین و شناخته شده ترین گازهای خاموش کننده است. این گاز بی رنگ، بی بو و رسانا نیست و به همین دلیل برای حفاظت از تجهیزات الکترونیکی بسیار مناسب است. FM-200 سرعت واکنش بالایی دارد و می تواند در عرض چند ثانیه شعله های آتش را مهار کند. این سیستم عمدتاً در مراکز داده، اتاق های UPS و اتاق های سرور کاربرد دارد و به دلیل تخلیه تمیز و عدم ایجاد پس ماند، محافظتی مطمئن برای تجهیزات ارزشمند فراهم می کند.

2. سیستم اطفای حریق گازی Novec 1230

Novec 1230 نسل جدید سیستم های اطفای حریق گازی است که به سرعت جایگزین FM-200 در پروژه های مدرن شده است. این گاز سازگار با محیط زیست است و برای انسان ها هیچ خطری ایجاد نمی کند. مزیت دیگر Novec 1230 سرعت خاموش کنندگی بالا و عدم باقی گذاشتن پسماند یا آسیب به تجهیزات است. این سیستم برای موزه ها، آرشیوها، اتاق های سرور و مراکز حساس IT گزینه ای ایده آل محسوب می شود.

3. سیستم اطفای حریق گازی CO₂

دی اکسید کربن (CO₂) یکی از قدیمی ترین و مقرون به صرفه ترین گازهای خاموش کننده است. CO₂ با کاهش میزان اکسیژن محیط، شعله های آتش را خفه می کند. این گاز برای محیط هایی با حضور حداقل انسان یا بدون حضور افراد مناسب است، زیرا در فضای بسته می تواند برای افراد خطرناک باشد. سیستم CO₂ در فضاهای صنعتی، انبارها و تأسیسات بزرگ بدون تردد انسانی کاربرد گسترده ای دارد.

یکی از محدودیت های سیستم های اطفای حریق گازی CO₂، تولید گاز مونوکسید کربن (CO) است که می تواند در صورت عدم کنترل، برای افراد حاضر در محیط خطرناک باشد. همانطور که می دانید گاز مونوکسید کربن چیست، کربن مونوکسید یک گاز بی بو، بی طعم و سمی است که می تواند باعث مسمومیت و مشکلات جدی تنفسی شود. به همین دلیل، این سیستم ها بیشتر در محیط هایی که حضور انسان وجود ندارد یا افراد به سرعت می توانند تخلیه شوند، مناسب هستند.

4. سیستم اطفای حریق گازی بی اثر (Inergen و Argonite)

گازهای بی اثر مانند Inergen، IG-55، IG-100 و Argonite ترکیبی از نیتروژن و آرگون هستند. این گازها اکسیژن را تنها تا سطحی کاهش می دهند که شعله خاموش شود، در حالی که امکان تنفس برای انسان ها باقی می ماند. این ویژگی باعث می شود سیستم های بی اثر برای اتاق های کنترل صنعتی، مراکز داده و فضاهای کاری حساس مناسب باشند. مزیت دیگر این سیستم ها عدم ایجاد اثر مخرب بر تجهیزات و محیط زیست است.

5. سیستم اطفای حریق گازی آیروسل (Aerosol)

سیستم آیروسل با تولید ذرات ریز جامد و گاز، زنجیره واکنش شیمیایی آتش را متوقف می کند. نصب این سیستم آسان و هزینه آن نسبتاً پایین است، اما به دلیل باقی ماندن ذرات در محیط، استفاده از آن برای همه فضاها توصیه نمی شود. این سیستم بیشتر برای محیط های کوچک، تجهیزات الکترونیکی و فضاهای صنعتی کنترل شده کاربرد دارد.

اجزای اصلی سیستم اطفای حریق گازی

هر سیستم گازی از چند بخش کلیدی تشکیل می شود:

• سیلندر ذخیره گاز: حاوی FM200، Novec یا سایر ترکیبات است.
• شبکه لوله کشی و نازل ها: گاز را به سرعت به محل حریق هدایت می کند.
• پنل کنترل و دتکتورها: وظیفه تشخیص دود، حرارت یا شعله و فعال سازی سیستم.
• تجهیزات هشدار: آژیر و چراغ های هشدار قبل از تخلیه گاز فعال می شوند تا افراد از محیط خارج شوند.

سیستم اطفای حریق گازی چگونه کار می کند؟

1. تشخیص حریق: دتکتورهای دود یا حرارت فعال می شوند.
2. ارسال فرمان: پنل کنترل سیگنال لازم را صادر می کند.
3. آماده سازی محیط: آژیر و چراغ هشدار فعال می شود تا افراد تخلیه شوند.
4. رهاسازی گاز: سیلندرها باز شده و گاز از طریق نازل ها در محیط تخلیه می شود.
5. مهار شعله: یا با کاهش اکسیژن (در CO2 و Inergen) یا با مداخله شیمیایی (FM200، Novec) شعله خاموش می شود.

مزایا و محدودیت های سیستم اطفای حریق گازی

استفاده از سیستم های اطفای حریق گازی به خصوص در محیط های حساس و دارای تجهیزات الکترونیکی، اسناد مهم یا آثار ارزشمند، مزایای بسیاری دارد. با این حال، محدودیت هایی نیز وجود دارد که قبل از انتخاب سیستم باید مد نظر قرار گیرد.

مزایای سیستم اطفای حریق گازی

سیستم های اطفای حریق گازی بدون ایجاد آسیب به تجهیزات الکترونیکی یا اسناد ارزشمند، آتش را مهار می کنند و از بروز خسارات جبران ناپذیر جلوگیری می کنند. این سیستم ها با واکنش سریع و مؤثر در کمتر از چند ثانیه آتش را مهار کرده و از گسترش حریق جلوگیری می کنند.

پس از تخلیه سیستم های گازی، هیچ اثر مخرب یا رسوبی بر روی تجهیزات و محیط باقی نمی ماند، برخلاف سیستم های آبی یا پودری که ممکن است خسارت ایجاد کنند. سیستم های اطفای حریق گازی به ویژه برای اطفای حریق اتاق سرور و فضاهای بسته حساس مانند مراکز داده، موزه ها و آرشیوها طراحی شده اند و هیچ آسیبی به محتویات این فضاها وارد نمی کنند.

محدودیت های سیستم اطفای حریق گازی

هزینه نصب و راه اندازی سیستم های گازی به دلیل تجهیزات تخصصی و نیاز به طراحی دقیق، نسبت به سیستم های آبی یا پودری بالاتر است. برای نصب و بهره برداری صحیح از سیستم های گازی، نیاز به طراحی دقیق و محاسبه ابعاد محیط به طور دقیق وجود دارد تا سیستم به بهترین نحو کار کند.

در برخی سیستم های گازی مانند CO₂، کاهش اکسیژن محیط می تواند خطرناک برای افراد حاضر در محل باشد، به همین دلیل باید در فضاهایی که حضور انسان ندارند، استفاده شود.

ویژگی های فنی و عملکردی سیستم اطفای حریق گازی

سیستم های اطفای حریق گازی با رعایت استانداردهای بین المللی و طراحی دقیق، عملکرد مطمئن و ایمنی بالایی ارائه می دهند. مهم ترین ویژگی های فنی و عملکردی این سیستم ها عبارت اند از:

• تمامی سیستم های اطفای حریق گازی طبق NFPA 2001 و ISO 14520 طراحی و اجرا می شوند.
• سیستم ها قابلیت آزمایش و تست دوره ای بدون نیاز به تخلیه گاز اصلی دارند.
• تجهیزات UL Listed و FM Approved تضمین کننده کیفیت و ایمنی بالای سیستم ها هستند.
• این سیستم ها قابلیت اتصال به سیستم های اعلام حریق هوشمند را دارند.

کاربردهای رایج سیستم های اطفای حریق گازی

سیستم های اطفای حریق گازی به ویژه در محیط های حساس که نیاز به محافظت از تجهیزات و اسناد ارزشمند دارند، بسیار کاربرد دارند. در اینجا به برخی از رایج ترین کاربردهای این سیستم ها اشاره می کنیم:

• اتاق سرور و مرکز داده: حفاظت از تجهیزات حساس و سرورها در برابر آتش سوزی بدون ایجاد آسیب به عملکرد آن ها.
• آرشیوها و موزه ها: محافظت از آثار تاریخی و اسناد مهم بدون آسیب به محیط یا محتویات آن ها.
• آزمایشگاه های شیمیایی و بیولوژیکی: اطمینان از حفاظت از تجهیزات و مواد خطرناک در برابر حریق، بدون ایجاد خطر برای سلامت انسان ها.
• اتاق های UPS و مراکز کنترل صنعتی: محافظت از سیستم های انرژی اضطراری و مراکز کنترل بدون ایجاد اختلال در عملیات.
• کارخانه های تولید تجهیزات الکترونیکی: جلوگیری از آسیب به تجهیزات حساس و خطوط تولید در صورت وقوع آتش سوزی.

در یک نتیجه گیری کلی

سیستم های اطفای حریق گازی یکی از مطمئن ترین و پیشرفته ترین راهکارها برای حفاظت از فضاهای حساس در برابر آتش سوزی هستند. این سیستم ها با سرعت بالا، بدون ایجاد خسارت ثانویه و بر اساس استانداردهای جهانی عمل می کنند. هرچند هزینه نصب آنها بیشتر از سیستم های سنتی است، اما در پروژه هایی که امنیت تجهیزات حیاتی در اولویت است، انتخابی هوشمندانه و ضروری محسوب می شوند.

اگر می خواهید بدانید کدام سیستم گازی برای ساختمان یا کسب وکار شما مناسب تر است، کارشناسان صباتام آماده ارائه مشاوره تخصصی و طراحی متناسب با نیاز شما هستند.