سیستم اعلام حریق متعارف

وقتی صحبت از ایمنی ساختمان می شود، اولین سیستمی که بیشترین تاثیر را در چند ثانیه اولیه حادثه دارد، سیستم اعلام حریق است. اما پرسشی که بسیاری از صاحبان ملک و حتی برخی کارفرمایان دارند این است:

برای یک ساختمان کوچک، آیا سیستم اعلام حریق متعارف کافی است یا باید سراغ سیستم های آدرس پذیر رفت؟

این مقاله دقیقاً برای پاسخ به همین سؤال نوشته شده. در ادامه، سیستم اعلام حریق متعارف را از پایه تا پیشرفته ترین نکات بررسی می کنیم. از نحوه عملکرد و اجزا گرفته تا قیمت، کاربردها، مزایا، معایب و طراحی اصولی آن در پروژه های واقعی.

سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟

سیستم اعلام حریق متعارف (Conventional) یک سیستم ساده، خطی و مبتنی بر «زون بندی» است. یعنی ساختمان به چندین زون (Zone) تقسیم می شود و هر زون شامل چند دتکتور و یک شستی است.

اگر یک دتکتور فعال شود، سیستم فقط می گوید: «آتش سوزی در زون شماره ۲». اما محل دقیق را مشخص نمی کند.

این محدودیت باعث شده این سیستم بیشتر برای ساختمان های کوچک تر استفاده شود؛ جاهایی که تشخیص “زون” برای مدیریت بحران کفایت می کند.

چرا هنوز سیستم متعارف زیاد استفاده می شود؟

طبق گزارش NFPA، به منبع NFPA Fire Detection & Signaling:

بیش از ۴۰٪ ساختمان های کوچک و متوسط در دنیا همچنان از سیستم متعارف استفاده می کنند، چون:
• هزینه اولیه پایین است
• نگهداری آن ساده تر است
• برای فضاهای کم تردد کاملاً کافی است .

نحوه عملکرد سیستم اعلام حریق متعارف

کارکرد این سیستم بسیار ساده اما قابل اعتماد است:

1. سیم کشی زون

هر زون یک مدار مستقل است. دتکتورها و شستی ها سری در یک حلقه قرار می گیرند.

2. ارسال سیگنال به کنترل پنل

با فعال شدن دتکتور یا شستی، مدار تغییر وضعیت می دهد و کنترل پنل پیام «Fire» در زون مربوطه را نمایش می دهد.

3. فعال شدن آژیر و فلاشر

پس از تشخیص آتش، آژیرها و فلاشرها فعال شده و هشدار عمومی داده می شود.

4. عدم نمایش محل دقیق

در سیستم متعارف، نقطه دقیق حادثه مشخص نمی شود؛ فقط “زون” اعلام می شود.
این ساختار باعث می شود سیستم بسیار پایدار، ارزان و کم ریسک باشد.

چرا در سیستم متعارف نقطه دقیق حادثه مشخص نمی شود؟

در سیستم اعلام حریق متعارف، تمام دتکتورها و شستی های یک بخشِ ساختمان در یک زون (Zone) قرار می گیرند و سری به یک مدار وصل می شوند. یعنی کنترل پنل فقط می داند کدام مدار تغییر وضعیت داده اما نمی تواند بفهمد کدام وسیله ی داخل آن مدار فعال شده.
دلیلش این است که:

• هر زون فقط یک خط مشترک است
• سیگنال تمام دتکتورها در همان خط یکی می شود
• هیچ آدرس و کدِ اختصاصی برای هر دتکتور وجود ندارد

پس کنترل پنل فقط جریان را می بیند و می گوید:

"زون ۳ فعال شده"

ولی نمی داند کدام دتکتور (مثلاً دودیِ اتاق شمالی یا حرارتیِ اتاق جنوبی) بوده است.
این همان تفاوت اصلی متعارف و آدرس پذیر است؛ در سیستم آدرس پذیر هر دتکتور یک شناسه ی یکتا دارد.

چرا همین ساختار ساده باعث می شود سیستم پایدار و کم ریسک باشد؟

دلیل پایداری بالای سیستم متعارف این هاست:

الف) خط کمتر → پیچیدگی کمتر → احتمال خرابی کمتر

وقتی سیستم آدرس پذیر باشد، هر دستگاه روی حلقه با پروتکل دیجیتال با کنترل پنل حرف می زند. اگر یکی به مشکل بخورد (Noise، قطع لحظه ای، خطای ارتباطی)، کل حلقه خطا می دهد. اما در متعارف:

• فقط ولتاژ ساده عبور می کند
• پروتکل پیچیده ندارد
• خطاهای ارتباطی (Communication Error) تقریباً صفر است

بنابراین بسیار پایدار است.

ب) قطعات ساده تر، ارزان تر و مقاوم تر هستند.

دتکتورهای متعارف:

• دیجیتال نیستند
• پردازنده داخلی ندارند
• فقط یک خروجی ساده برای تغییر وضعیت دارند

این یعنی خرابی کمتر، عمر بیشتر، و قیمت پایین تر.

ج) تشخیص خطا بسیار آسان است

چون هر زون یک مدار مستقل است، تکنسین خیلی راحت با یک مولتی متر یا تستر می فهمد مشکل کجاست:

• قطعی مدار
• اتصال کوتاه
• مقاومت انتهای خط (EOL)
• دتکتور معیوب

در سیستم آدرس پذیر مشکل یابی تخصصی تر و زمان برتر است.

اجزای سیستم اعلام حریق متعارف

۱. کنترل پنل متعارف

کنترل پنل متعارف مغز سیستم است. وظایف آن:

• نظارت بر وضعیت زون ها
• نمایش آلارم، خطا و قطع ارتباط
• کنترل آژیرها
• مدیریت تغذیه و باتری

معمولاً مطابق استانداردهای EN54 ساخته می شود.

2. دتکتورها

دتکتور ها چند نوع مهم دارند:

• دتکتور دودی (Smoke Detector) – مناسب اتاق ها، سالن ها
• دتکتور حرارتی (Heat Detector) – مناسب آشپزخانه و موتورخانه
• دتکتور ترکیبی دود/حرارت
• دتکتور گاز یا CO
• دتکتور شعله برای محیط های ویژه

3. آژیر و فلاشر

آژیر و فلاشر، وظیفه اطلاع رسانی سریع به ساکنین دارد. نوع فلاشر مناسب محیط های پر سروصداست.

۴. شستی اعلام حریق

برای فعال سازی دستی سیستم، معمولاً کنار درهای خروجی نصب می شود.

۵. کابل و سیم کشی

در سیستم متعارف سیم کشی زیاد است، چون هر زون مدار مستقل دارد.

مزایای سیستم اعلام حریق متعارف

1. قیمت پایین تر
   هزینه خرید، نصب و نگهداری این سیستم معمولاً ۳۰ تا ۵۰ درصد کمتر از سیستم آدرس پذیر است.
2. نصب سریع و ساده
   به دلیل معماری ساده زون ها، طراحی و نصب آن زمان بر نیست.
3. مناسب برای پروژه های کوچک
   برای ساختمان های کم طبقه و فضاهای کوچک ایده آل است.
4. تعمیرات کم هزینه
   قطعات ارزان هستند و نیاز به متخصص سطح بالا ندارد.

معایب سیستم اعلام حریق متعارف

1. عدم نمایش محل دقیق حادثه
   تنها “زون” دیده می شود، نه محل دقیق دتکتور.
2. سیم کشی بیشتر
   در پروژه های متوسط ممکن است هزینه کار افزایش یابد.
3. محدودیت برای پروژه های بزرگ
   در ساختمان های وسیع یا پیچیده، سرعت تشخیص کم می شود.
4. احتمال اشباع زون
   اگر زون خیلی بزرگ طراحی شود، پیدا کردن دتکتور فعال شده دشوار می شود.

کاربردهای سیستم اعلام حریق متعارف

این سیستم برای مکان های کوچک تا متوسط کاملاً کافی است:

1. ساختمان های مسکونی حداکثر ۵–۶ طبقه
2. مغازه ها و فروشگاه ها
3. انبارهای کوچک و متوسط
4. کارگاه های صنعتی ساده
5. دفاتر کوچک
6. پارکینگ های کم ظرفیت
7. مدارس کوچک، مهدکودک ها، دفاتر اداری

نکات مهم قبل از خرید سیستم اعلام حریق متعارف

1. اندازه ساختمان
   هرچه تعداد طبقات و فضاهای مستقل بیشتر باشد، تعداد زون های لازم بالا می رود.
2. نوع کاربری
   آشپزخانه صنعتی → دتکتور حرارتی
   اتاق خواب → دتکتور دود
   پارکینگ → دتکتور CO و دود
3. تعداد زون ها
   هر طبقه معمولاً یک زون.
4. امکان ارتقا
   اگر احتمال افزایش متراژ یا تغییر کاربری هست، سیستم آدرس پذیر انتخاب بهتری است.
5. برند معتبر
   صباتام تجهیزات استاندارد با کیفیت تست شده ارائه می کند و طراحی + نصب طبق استاندارد انجام می شود.
6. بررسی استاندارد EN54
   اکثر سیستم های معتبر این استاندارد را دارند.

طراحی سیستم اعلام حریق متعارف

این سیستم بسیار ساده و کارآمد طراحی شده است . طراحی سیستم اعلام حریق از نوع متعارف آن در 4 مرحله به شرح ذیل انجام میشود :

۱. تعیین زون ها

معمولاً:

• هر طبقه = ۱ زون
• فضاهای مجزا مثل آشپزخانه، انبار = زون مستقل

۲. تعیین نوع دتکتورها

براساس کاربری فضا.

۳. مسیر سیم کشی

سیم نسوز، مطابق استاندارد.

۴. انتخاب برند معتبر

حتماً تجهیزات دارای استاندارد EN54.باشند . در ایران مورد تائید سازمان آتش نشانی و ثبت در وندور لیست این شرکت باشد کافی است .

قیمت سیستم اعلام حریق متعارف

قیمت نهایی به عوامل زیر بستگی دارد:

• تعداد زون ها
• برند کنترل پنل
• تعداد دتکتورها و شستی ها
• متراژ سیم کشی
• هزینه نصب
• نوع پروژه

در بازار ایران، قیمت یک سیستم کامل برای ساختمان ۳ طبقه معمولاً بین ۸ تا ۱۵ میلیون تومان متغیر است (به روز باید از صباتام استعلام شود).

چرا سیستم متعارف همچنان انتخاب خوبی است؟

چون برای بسیاری از پروژه ها—از خانه گرفته تا کارگاه کوچک—نیاز به سیستم پیچیده ندارند. سیستم متعارف، ساده، ارزان، قابل اعتماد و بدون دردسر است.

چرا صباتام بهترین گزینه برای مشاوره و خرید است؟

صباتام نه تنها تأمین کننده تجهیزات استاندارد اعلام و اطفا حریق است، بلکه:

• طراحی صحیح زون بندی طبق استاندارد
• نصب اصولی طبق EN54 و مقررات ملی ساختمان و مورد تائید سازمان آتش نشانی و ثبت در وندور لیست این سازمان است .
• قیمت مناسب
• مشاوره قبل از خرید
•  خدمات پس از فروش

را نیز ارائه می دهد.

برای ساختمان های کوچک، سیستم متعارف یک انتخاب کاملاً اقتصادی و منطقی است—به شرطی که درست طراحی و نصب شود.

سؤالات متداول که معمولا مشاوران و پیمانکاران از ما دارند :

1.سیستم اعلام حریق متعارف چیست؟

یک سیستم هشدار حریق مبتنی بر زون که محل دقیق دتکتور فعال شده را نشان نمی دهد.

2. تفاوت سیستم اعلام حریق متعارف و آدرس پذیر چیست؟

متعارف → فقط زون

آدرس پذیر → نمایش دقیق محل حادثه

3.قیمت سیستم اعلام حریق متعارف چقدر است؟

بین ۸ تا ۱۵ میلیون برای ساختمان های کوچک (بسته به تعداد زون و تجهیزات).

4. سیستم متعارف برای چه ساختمان هایی مناسب است؟

ساختمان های کوچک، مغازه ها، کارگاه ها، انبارهای کم متراژ، دفترهای کوچک.

5.طراحی سیستم اعلام حریق متعارف چگونه انجام می شود؟

زون بندی، تعیین نوع دتکتور، مسیر سیم کشی و انتخاب برند معتبر.

6.سیستم اعلام حریق متعارف کانونشنال چیست؟

نام انگلیسی سیستم اعلام حریق متعارف میشود : fire alarm system conventional

در یک نتیجه گیری ساده و جامع و کامل درباره سیستم اعلام حریق متعارف یا conrntional fire alarm system می توان گفت :

سیستم اعلام حریق متعارف، با تقسیم محیط به زون های مستقل، امکان شناسایی سریع وقوع حریق در محدوده ای مشخص را فراهم می کند. اگرچه این سیستم نمی تواند محل دقیق حادثه را نشان دهد، اما به دلیل سادگی نصب، هزینه کمتر و پایداری بالای عملکرد، برای بسیاری از ساختمان ها و پروژه های متوسط مناسب است. طراحی این سیستم بر اساس استانداردهای ایمنی و اصول مدارهای سری، تضمین کننده عملکرد قابل اعتماد و کاهش ریسک خرابی است.