پمپ آتش نشانی

پمپ آتش ‌نشانی از جمله ابزارهای بسیار حیاتی و اساسی در خدمات آتش‌نشانی است که برای کنترل و جلوگیری از حریق، بر روی خودروها و ایستگاه‌های آتش‌نشانی نصب می‌شود. این پمپ‌ها که اغلب از موتورهای دیزلی یا بنزینی ساخته شده‌اند به همراه اجزای مختلف دیگر مانند لوله‌ها، شلنگ‌ها و سایر تجهیزات، برای انتقال آب به نقاط مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.

با توجه به اهمیت استفاده از پمپ‌های آتش‌نشانی در سیستم اطفاء حریق، امروزه مدل‌های پیشرفته‌ای از آنها که توسط تکنولوژی‌های توسعه یافته تولید می‌شوند، طراحی و در اختیار سیستم آتش‌نشانی قرار گرفته‌اند. در واقع در جاهایی که وجود فشار عمومی آب برای فعال کردن اسپرینکلرها خیلی کم است یا انشعاب آب عمومی نمی‌تواند فشار مورد نیاز برای عملیات خاموش کردن آتش را فراهم کند، استفاده از پمپ‌های آتش‌نشانی از ضروریات انجام عملیات اطفاء حریق محسوب می‌شوند.

پمپ‌های آتش‌نشانی، دستگاه‌هایی از نوع گریز از مرکز هستند که وظیفه آن‌ها پمپاژ و تأمین فشار آب مورد نیاز برای سیستم‌های آتش‌نشانی است. این پمپ‌ها در دو نوع طراحی می‌شوند: نوع قابل حمل که معمولاً بر روی خودروهای آتش‌نشانی نصب می‌شود، و نوع ثابت که برای تأمین آب مورد نیاز شیرهای هیدرانت یا سیستم‌های آبپاشی اسپرینکلر به‌کار می‌رود. 

پمپ های آتش نشانی می توانند توسط  موتورهای الکتریکی و یا موتورهای احتراق کار کنند. بسته به کلاس خطر تعیین شده برای ساختمان ممکن است سیستم اطفاء حریق  طوری طراحی شود که احتیاج به دو پمپ آتش نشانی برای تامین آب، مورد نیاز باشد. در صورت استفاده از دو پمپ، بر اساس مقررات جهانی NFPA، باید دو منبع انرژی مستقل در طراحی سیستم اطفای حریق در نظر گرفته شود.

انواع پمپ آتش نشانی

پمپ ‌های آتش ‌نشانی در مدل‌ها و انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام نحوه عملکرد و استفاده متفاوتی دارند. در ادامه مطلب به معرفی متداول‌ترین پمپ‌های آتش‌نشانی پرداخته و در خصوص مشخصات آنها توضیحاتی را خدمتتان ارائه خواهیم کرد.

کاتالوگ انواع پمپ آتش نشانی صبا تام صنعت

پمپ آتش نشانی عمودی خطی

با توجه به اینکه امروزه اکثر آپارتمان‌ها، فضایی کوچک و محدود دارند، استفاده از پمپ‌هایی که فضای کمتری را اشغال می‌کنند در اولویت هستند. به همین دلیل پمپ‌های آتش‌نشانی که به صورت خطی نصب می‌شوند و با نام پمپ‌های آتش‌نشانی عمودی خطی شهرت دارند، گسترش بسیاری پیدا کرده است. در این نوع پمپ‌ها فلنج مکش و رانش در یک امتداد قرار گرفته، فضای کمی را اشغال می‌کنند و ورودی و خروجی آنها در یک محور قرار دارد. بنابراین کارایی و عمر بالایی داشته و مصرف انرژی بسیار پایینی دارند.

پمپ آتش نشانی عمودی توربینی

پمپ آتش‌نشانی عمودی توربینی از جمله پمپ‌های سانتریفیوژ هستند که برای استخراج آب از چاه‌های زیرزمینی یا قنات به سطح زمین مورد استفاده قرار می‌گیرند. لازم به ذکر است که این نوع پمپ آتش ‌نشانی دارای یک موتور ac کوبل شده بوده و از یک موتور دیزلی برای پمپاژ آب و چرخاندن پروانه انتهای پمپ استفاده می‌کند.

پمپ آتش نشانی سانتریفیوژ تک طبقه افقی

یکی از متداول‌ترین و پرکاربردترین پمپ‌هایی که برای پمپاژ آب در سیستم آتش‌نشانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، پمپ آتش‌نشانی سانتریفیوژ تک طبقه افقی است. این نوع پمپ‌ها در انواع مختلف دیزلی، مکشی هیدرولیکی و غیره تولید می‌شوند و بر اساس نیروی گریز از مرکز عمل می‌کنند. وظیفه اصلی این نوع پمپ ایجاد فشار و پمپاژ آب به طور مستمر و بدون قطعی با سرعت بسیار مناسب برای تامین آب مورد نیاز در هنگام عملیات اطفاء حریق محسوب می‌گردد. البته برای پمپاژ آب این پمپ از یک پروانه که درون پوسته قرار دارد کمک می‌گیرد. به این ترتیب که وقتی آب به مرکز پروانه پمپ می‌رسد، توسط نیروی گریز از مرکزی که به کمک حرکت پروانه ایجاد می‌شود، فشار آن افزایش پیدا کرده و از بخش خروجی آن خارج می‌گردد.

پمپ آتش نشانی اسپیلت کیس یا پمپ آتش نشانی دو مکشه

پمپ‌های آتش‌نشانی اسپلیت کیس یا دو مکشه از رایج‌ترین انواع پمپ‌های گریز از مرکز افقی هستند که به دلیل طراحی ویژه، توانایی تأمین پایدار فشار آب در عملیات اطفای حریق را دارند. این پمپ‌ها دارای یک محفظه حلزونی تک‌طبقه هستند و آب را از دو مسیر مستقل به سمت پروانه هدایت می‌کنند.

یکی از مزایای مهم این مدل، قابل تعویض بودن اجزای داخلی است که باعث افزایش طول عمر و کارایی دستگاه می‌شود. پروانه پمپ به‌صورت همزمان به شکل استاتیکی و دینامیکی عمل می‌کند و یاتاقان‌های آن از نوع بلبرینگ شیاردار بوده که نیاز به روغن‌کاری ندارند؛ همین ویژگی، احتمال سایش و خرابی را کاهش می‌دهد.

در طراحی اسپلیت کیس، بدنه پمپ از دو نیمه افقی یا عمودی تشکیل شده که امکان دسترسی آسان به قطعات داخلی را فراهم می‌کند. وجود یک پروانه منفرد در مرکز، باعث می‌شود پمپ بتواند سیال را از دو طرف به‌طور همزمان مکش کرده و در مقایسه با بسیاری از پمپ‌های گریز از مرکز دیگر، عملکرد بهتری در فشارها و دبی‌های بالا ارائه دهد.

بوستر پمپ آتش نشانی (fire pump) 

بوستر پمپ آتش‌نشانی دستگاهی است که برای تأمین فشار و دبی مورد نیاز شبکه اطفای حریق، شامل جعبه‌های آتش‌نشانی و سیستم اسپرینکلر، استفاده می‌شود. این پمپ‌ها معمولاً شامل جاکی پمپ (Jockey Pump) و تابلو برق استاندارد هستند و در دو نوع اصلی، با ظرفیت‌های متنوع از ۵۰ تا ۱۵۰۰ گالن در دقیقه (GPM) تولید می‌شوند. بوستر پمپ‌ها می‌توانند از انواع سانتریفیوژ هیدرولیکی، مکش، دیزلی یا مغناطیسی باشند و بسته به نیاز پروژه، در مدل‌های تک‌فاز یا سه‌فاز عرضه می‌شوند.

قیمت پمپ آتش نشانی

عوامل مختلفی در تعیین قیمت پمپ آتشفشانی تاثیرگذار هستند که باید هنگام خرید و تهیه آنها مورد نظر مدنظر قرار بگیرد. فاکتورهای همچون توان پمپ، ظرفیت آبدهی، ارتفاع پمپاژ یا هد دستگاه از جمله عوامل تاثیرگذار در تعیین قیمت پمپ‌های آتش‌نشانی محسوب می‌شوند. علاوه بر آن کیفیت اجزای تشکیل دهنده پمپ، نوع منبع تغذیه و اندازه دستگاه در این مسئله بی تاثیر نبوده و باید مدنظر قرار بگیرند.

همچنین در تعیین قیمت پمپ آتش ‌نشانی باید به اعتبار برند تولید کننده، تکنولوژی به کار رفته در ساخت دستگاه، نوع استانداردسازی، تست‌های انجام شده و سبک طراحی پمپ مورد نظر نیز توجه نمود. البته باید به سیاست‌های قیمت‌گذاری، رقابت بین برندهای تولید کننده و میزان تقاضای محصول در بازار را نیز در تعیین قیمت انواع مختلف پمپ‌های آتش‌نشانی لحاظ کرد.

قیمت بوستر پمپ آیکا

نحوه عملکرد پمپ آتش نشانی 

پمپ‌های آتش‌نشانی به شبکه آب شهری یا یک منبع ذخیره (مانند مخزن یا حوضچه) متصل می‌شوند و در زمان آتش‌سوزی، فشار لازم برای رساندن آب به اسپرینکلرها و سایر تجهیزات اطفای حریق را تأمین می‌کنند. این عملکرد باعث می‌شود حتی در شرایطی که فشار آب شهری کافی نیست، سیستم اطفا بتواند با حداکثر توان کار کند.

محصولات باکیفیت، مطابق با استانداردهای بین‌المللی UL و FM ساخته می‌شوند. این استانداردها تضمین می‌کنند که پمپ از مواد مقاوم و طراحی ایمن برخوردار باشد، عمر طولانی‌تری داشته باشد و در فشارهای بالا بدون افت عملکرد کار کند.

اندازه و ابعاد پمپ آتش نشانی

اندازه پمپ‌های آتش‌نشانی باید به گونه‌ای باشد که بتواند آب مورد نیاز برای فعال کردن تجهیزات به کار رفته در سیستم آتش‌نشانی را فراهم کند. اسپرینکلرها و مخازن خودرو آتش‌نشانی از جمله تجهیزاتی هستند که باید آب مورد نیاز آنها برای انجام عملیات آتش‌نشانی تامین گردد. همچنین باید بدانید ظرفیت آبدهی این پمپ‌ها از ۵ جی پی ام تا ۲۵ جی پی ام بوده و فشار آنها بین ۵۰ پاسکال تا ۱۲۵ پاسکال تغییر می‌کند.

اجزا پمپ آتش نشانی

پمپ‌های آتش‌نشانی از قطعات مختلفی تشکیل شده‌اند که هر کدام وظیفه خاصی را برعهده دارند. اصلی‌ترین این قطعات شامل موارد زیر می‌شوند:

• تابلوی نمایش فشار و سرعت پمپ
• پروانه پمپ
• پوسته پمپ
• شافت پمپ
• لوله‌های ورودی و خروجی پمپ
• تخلیه کننده‌های خروجی هوا

انواع نیرو محرکه پمپ آتش نشانی

در حال حاضر پمپ‌های آتش‌نشانی در مدل‌های مختلفی تولید می‌شوند که به کمک دو نیروی محرکه زیر فعال می‌شوند:

 موتور دیزلی

پمپ‌های دیزلی پمپ‌هایی هستند که توسط موتورهای دیزلی فعال شده و اکثراً جهت تامین آب مورد نیاز در سیستم آتش‌نشانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

موتورهای الکتریکال

موتورهای الکتریکال که در پمپ‌های آتش‌نشانی به کار می‌روند، نمونه دیگری از سیستم فعال کننده این نوع پمپ‌ها محسوب می‌گردند. البته معمولاً چنین پمپ‌هایی، برای تقویت فشار آب در سیستم آتش‌نشانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

نحوه آب گیری پمپ آتش نشانی

پمپ‌های آتش‌نشانی بسته به محل نصب و نوع طراحی سیستم، می‌توانند به دو روش اصلی آبگیری کنند:

آبگیری از منابع آب آزاد

در این روش، پمپ مستقیماً از منابع طبیعی یا مصنوعی مانند رودخانه، دریاچه، استخر یا حوضچه‌های ذخیره بزرگ تغذیه می‌شود. معمولاً از این روش در سیستم‌های متحرک (مانند خودروهای آتش‌نشانی) یا ایستگاه‌هایی استفاده می‌شود که دسترسی مستقیم به منابع آب آزاد دارند. در این حالت، طراحی و انتخاب پمپ باید به‌گونه‌ای باشد که توانایی مکش آب از عمق و فاصله مشخص را داشته باشد و از ورود ذرات معلق به سیستم جلوگیری شود.

آبگیری از مخزن ذخیره آب

در بسیاری از ساختمان‌ها و تأسیسات صنعتی، یک مخزن ذخیره آب مخصوص سیستم اطفای حریق تعبیه می‌شود. پمپ آتش‌نشانی در این روش، آب مورد نیاز خود را به‌طور مستقیم از این مخزن دریافت می‌کند. این روش به دلیل پایداری و اطمینان از وجود منبع آب، پرکاربردترین شیوه آبگیری در سیستم‌های ثابت است. حجم مخزن باید بر اساس ظرفیت سیستم اطفای حریق و استانداردهایی مانند NFPA 20 محاسبه شود تا در زمان حادثه کمبود آب ایجاد نشود.

در هر دو روش، رعایت نکات ایمنی و نگهداری دوره‌ای (مانند بررسی سالم بودن مسیر مکش، تمیزی فیلترها و اطمینان از عدم وجود هوا در لوله مکش) برای عملکرد بهینه پمپ ضروری است.

نکات منحنی عملکردی پمپ آتش نشانی

منحنی عملکرد پمپ آتش ‌نشانی، توسط سازنده آن ارائه می‌شود و نقشه مهمی است که تغییرات هد دیفرانسیل دستگاه را با توجه به جریان ورودی و ولتاژ نشان می‌دهد. در واقع دانستن این مسئله باعث افزایش راندمان دستگاه خواهد شد. بر اساس استاندارد NFPA که برای پمپ‌های آتش‌نشانی در نظر گرفته شده منحنی مشخصه این پمپ‌ها به صورت زیر تعریف می‌شود:

• هد نقطه شروع اتمام: در تمامی پمپ‌های آتش‌نشانی این هد نبایداز ۱۴۰ درصد نقطه کاری تجاوز نماید.
• نقطه کاری: در منحنی عملکرد پمپ‌های آتش‌نشانی نقطه کاری از تلاقی دو نقطه هد و دبی دستگاه یا بالاتر از آن به دست می‌آید. اما باید در نظر داشته باشید که این نقطه نباید تلورانس منفی داشته باشد.
• بار اضافی: در منحنی‌های عملکرد پمپ آتش‌نشانی نباید در دبی‌های بیشتر از ۱۵۰ درصد نقطه کاری هد دستگاه بیشتر از ۶۵ درصد افت کند.

استاندارد پمپ آتش نشانی

استاندارد پمپ آتش‌نشانی سندی است فاکتورهایی را جهت ایمنی در مقابل آتش نشان‌ می‌دهد. در حال حاضر NFPA، در مقایسه با تمامی استانداردهای موجود ارجحیت بیشتری داشته و اکثر تولید کنندگان به آن پایبند بوده و آن را مرجعی برای تولید پمپ‌های آتش‌نشانی و استاندارد سازی آنها در نظر می‌گیرند.

در واقع NFPA آخرین استانداردهای مورد نیاز برای تولید انواع پمپ‌های آتش‌نشانی را وضع کرده و آن را در اختیار سازندگان قرار داده است. این استانداردها تمامی ابعاد طراحی، نصب، آزمایش، نگهداری، عیب‌یابی، تولید موتورهای محرکه، نوع عملکرد، کنترلرها و اجزای کمکی پمپ‌های آتش‌نشانی را بیان می‌کند. البته باید در نظر داشته باشید که اغلب سازندگان به دو دلیل زیر این استاندارد را برای تولید انواع پمپ‌های آتش‌نشانی در نظر می‌گیرند:

1. استانداردNFPA یکی از سختگیرانه‌ترین قوانین را برای ساخت پمپ آتش ‌نشانی در نظر گرفته که می‌تواند ایمنی آن‌‌ها را افزایش دهد.
2. اغلب سازندگان پمپ‌های مختلف مثل آبپاش‌های اتوماتیک، کابین‌های آتش و سیستم‌های خاموش کننده از این استاندارد تبعیت می‌کنند. همین مسئله سبب گردیده، یک سیستم یکپارچه در تولید انواع پمپ‌های آتش‌نشانی به وجود آید.

سایر نکات پمپ آتش نشانی

برای تهیه پمپ‌های آتش‌نشانی و استفاده از آنها باید قوانین و مقررات خاصی را در نظر گرفت که برخی از آنها شامل موارد زیر می‌شوند:

1. باید تمامی اندازه‌گیر و محاسبات برای آب‌هایی تمیز با دمایی معادل ۲۰ درجه سانتیگراد در نظر گرفته شود.
2. برای رساندن دبی دستگاه به ۱۵۰ درصد نقطه کاری، باید توان مورد نیاز برای موتور در نظر گرفته شود و توان نامی موتور بر اساس آن انتخاب گردد.
3. برای عملکرد مناسب پمپ‌ها در شرایط خواسته شده باید سازنده هر پمپ را جداگانه تست کرده و گواهی تست و استاندارد آن را اخذ نماید.
4. گواهی استاندارد تست باید منحنی عملکرد پمپ، توان جذبی و منحنی بازده دستگاه را نشان دهد.
5. برای پمپاژ و مکش منفی آب نباید از پمپ‌های سانتریفیوژ استفاده کرد.
6. هر پمپ باید پلاک جداگانه‌ای داشته باشد و در هر پلاکی باید فشار کاری، دبی، نقطه کاری، سرعت چرخش و فاکتورهای عملکردی دستگاه درج گردند.
7. هر پمپی باید حاوی یک فشارسنج به سمت رانش و مکش دستگاه باشد.
8. باید پوسته هر پمپ دارای شیر فشارشکن باشد تا بتواند فشار سیستم را در مواقع ضروری کاهش دهد.
9. کوپلینگ دستگاه و سایر اجزای آن باید دارای محافظ بوده تا در هنگام کار آسیبی به آنها وارد نشود.

تست پمپ آتش نشانی

بر اساس استاندارد NFPA که برای پمپ‌های آتش‌نشانی در نظر گرفته شده، مراحل بازرسی و نگهداری پمپ‌های آتشفشان باید به صورت دوره‌ای و در بازه‌های زمانی مشخص صورت پذیرد. همچنین باید تمامی بررسی‌ها و آزمایش‌های مورد نیاز جهت اطمینان از عملکرد صحیح پمپ آتش‌نشانی در زمان‌های مقرر انجام شود. باید بدانید پمپ آتش ‌نشانی نقش بسیار مهمی در عملیات خاموش کردن آتش بر عهده دارد، به همین دلیل بررسی عملکرد صحیح آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

علاوه بر آن توجه به نحوه عملکرد مناسب پمپ، به صورت همزمان دستی و اتوماتیک در بهینه‌سازی عملکرد آن بسیار مهم بود و باید به صورت ویژه به آن توجه شود. بر این اساس و طبق استانداردهای موجود باید بدانید که آزمایش‌های دوره‌ای پمپ‌های آتش‌نشانی دیزلی باید هر یک هفته و پمپ‌های الکتریکی باید ماهی یک بار انجام شود. همچنین در تمامی تست‌های انجام شده باید وضعیت عمومی مخزن، سوخت مخزن و آب پمپ بررسی گردد. همچنین توجه به سلامت اجزا داخلی داخلی پمپ مانند یاتاقان و صافی‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد

از طرفی باید بررسی‌های سالیانه و آزمایش جریان آب که در آن ویژگی‌هایی مانند شرایط صفر، جریان نامی و بیشترین خروجی آب مورد بررسی قرار می‌گیرد، به موقع انجام شود.

حضور نمایندگان شرکت صباتام در نمایشگاه ایمنی آتش نشانی که در 18 مهر 1403 در مرکز نمایشگاه بین المللی مسقط برگزار شد.